EMDR & brainspotting

Veel mensen maken in hun leven ingrijpende gebeurtenissen mee. Het kan gaan om eenmalige ervaringen zoals een auto- of ander ongeval, een geweldsincident of een medische ingreep. Deze gebeurtenissen zijn meestal van korte duur. De meeste van deze gebeurtenissen kan je lichaam spontaan verwerken. Ook al was het lastig in het begin, na een tijd kan je denken aan wat gebeurd is zonder dat je het er emotioneel nog moeilijk mee hebt of dat je je er lichamelijk slecht bij voelt. Het is normaal dat je na een traumatische gebeurtenis in shock kan zijn, maar je aangeboren ‘verwerkingsmechanisme’ zal je helpen om de informatie van wat je hebt meegemaakt een plaats te geven. Denk bijvoorbeeld aan het rouwproces na het overlijden van een dierbare.

Iedereen beschikt over dit verwerkingsmechanisme of dit vermogen om zichzelf te helen, zowel fysiek als mentaal. Een snee in je vinger bijvoorbeeld is na enkele dagen al niet meer zichtbaar. Ook bij een gebroken arm zal een arts niets anders doen dan het bot in de juiste stand terugzetten. Jouw eigen lichaam doet daarna het meeste werk en grotendeels zelf, en zorgt er in de weken na het trauma voor dat je bot weer aan elkaar groeit. Jijzelf hoeft daar niet hard voor te werken. Hetzelfde geldt voor emotioneel en psychisch trauma: je lichaam weet wat het moet doen om deze gebeurtenissen te integreren in je leven. Dat doet het voor het overgrote deel tijdens je slaap, met name in je actieve REM-slaap (de slaapfase waarin je droomt). Tijdens de nacht bewerken en verwerken je hersenen duizenden informatieprikkels die jou overdag bereikt hebben. Je lichaam is namelijk steeds op zoek naar evenwicht, balans, harmonie.

Soms herhalen verschillende nare gebeurtenissen zich echter achter elkaar: te veel, op te jonge leeftijd, voor te lange tijd. Bijvoorbeeld pesten, grote veranderingen, verschillende verlieservaringen, emotionele en/of fysieke verwaarlozing, (zinloos) geweld, seksueel en/of fysiek misbruik, oorlogservaringen.

Door het overweldigende en onverwachte karakter van dergelijke ervaringen is je brein niet in staat om deze te begrijpen en te verwerken. Je verwerkingsmechanisme blokkeert. Bijgevolg komen de herinneringen aan de gebeurtenis in hun oorspronkelijke vorm (met bijhorende beelden, gevoelens, gedachten en lichaamssensaties) vast te zitten in je lichaam: in je brein, je zenuwstelsel, je spieren en je gevoelswereld. Je weet wel dat de nare ervaring voorbij is, maar het voelt niet zo en het lijkt alsof je er nog middenin zit. Dit heeft een invloed op je basisgevoel van veiligheid en vertrouwen in jezelf, de anderen en de wereld rondom jou.

Zolang deze informatie niet is verwerkt, blijf je kwetsbaar en zal de herinnering in het hier en nu kunnen worden geactiveerd (‘getriggerd’) door allerlei prikkels uit de omgeving. Dan gaan er alarmbellen af in je lichaam die je waarschuwen dat er iets aan de hand is. Je schiet in overlevingsmodus en reageert alsof je je nog steeds in de (oude) situatie bevindt volgens gekende strategieën (vechten-vluchten-bevriezen).

Dit leidt tot heel wat klachten (o.a. slapeloosheid, piekeren, onzekerheid, spierspanning, pijn) en niet helpend gedrag (o.a. alcohol drinken, druggebruik, agressief worden, verstillen, blackouten). Hoewel dit basisprincipe van je lichaam om je te waarschuwen voor gevaar bijzonder nuttig is voor je overleving, wordt het disfunctioneel wanneer het je ook om schijnbaar onbekende redenen in huidige of nieuwe situaties in overlevingsmodus laat schieten.

Merk je dus na verloop van tijd dat je gebeurtenissen uit je leven niet geplaatst krijgt en dat je lichaam zich in een gespannen en angstige toestand blijft bevinden, dan zijn EMDR & brainspotting traumatherapieën die hierin verlichting kunnen bieden. Beiden gaan ze terug naar de bron van waar het mis gaat: terug naar de sporen van trauma in je lichaam op biologisch, neurologisch en fysiologisch niveau.

EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Het is een revolutionaire, erkende en wetenschappelijk onderbouwde therapie met een breed toepassingsgebied die onverwerkte herinneringen (in de vorm van beelden, gevoelens, gedachten, en/of lichaamssensaties) aan pijnlijke gebeurtenissen helpt verwerken. Dit gebeurt door de levendigheid van de herinnering en de pijnlijke emoties en gedachten die eraan gekoppeld zijn, te laten vervagen.

Tijdens een EMDR-sessie wordt je gevraagd om je te concentreren op wat jou nu het meeste last bezorgt (een visuele herinnering, een gevoel, een gedachte, een lichaamssensatie). Terwijl induceert je psycholoog bilaterale stimulatie (links-rechts), vaak door middel van oogbewegingen, aanrakingen (knijpen in handen of tikken op knieën) of auditieve signalen (via koptelefoon). Deze bilaterale stimulatie bevordert het natuurlijke verwerkingsproces in je hersenen, waardoor de emotionele lading afneemt en een gezonde, normale verwerking door je lichaam mogelijk wordt. Er wordt weinig gesproken tijdens deze sessies.

Het voordeel van EMDR ligt in de efficiëntie, diepgang en duurzaamheid van de behandeling. EMDR wordt toegepast op zowel herinneringen uit het verleden, op actuele problemen en zelfs op geanticipeerde problemen in de toekomst. De behandeling is gestructureerd en laat toch voldoende flexibiliteit voor afstemming op ieder individu. Je hoeft niet noodzakelijk een bewuste, visuele, herinnering te hebben aan een trauma. We kunnen ook vertrekken van een onaangename emotie of lichaamssensatie waarvan je de oorsprong niet kent. Dit maakt EMDR een holistische en diepmenselijke therapie.

Meer informatie over EMDR vind je op de website van de Belgische EMDR-vereniging.

Brainspotting is ontstaan uit EMDR en is eveneens een therapie om diepgewortelde klachten en trauma’s te verwerken. Bij brainspotting gaat men ervan uit dat de richting waarnaar je kijkt, verbonden is met de plek in je hersenen waar emotionele blokkades opgeslagen zitten: de zogenaamde brainspot. ‘Waar je kijkt, bepaalt hoe je je voelt’.

Je psycholoog lokaliseert samen met jou zo’n spot door te observeren waar je heen kijkt als je aan je probleem denkt of als je bepaalde reflexen vertoont zoals knipperen met de ogen, een tic, wiebelen of kuchen. Intussen wordt er bilaterale muziek via een koptelefoon aangeboden. Je psycholoog volgt jouw spontane en vooral lichamelijke reacties.

Met brainspotting is het mogelijk ervaringen te verwerken en klachten aan te pakken die zich buiten het bereik van je bewuste geest en verstandelijke vermogens bevinden. Brainspotting werkt onmiddellijk in op de diepere hersenstructuren en het lichaam zonder dat het nodig is de hele tijd over je problemen te spreken of je ervaringen te analyseren. Het richt zich rechtstreeks op de onderliggende lichamelijke / neurofysiologische component van je klacht. Eens deze geïdentificeerd is, start in je brein automatisch het lichaamseigen helingsproces dat ervoor zorgt dat bepaalde systemen die in onevenwicht zijn geraakt, bevrijd en geïntegreerd worden.

Meer informatie over brainspotting vind je op de website van Brainspotting.